Toplumsal yaşamdaki bütün yönelimlerimiz, daha doğrusu bizleri yaşama bağlayan öz, -açık ya da örtük bir biçimde- özgürlüğümüzü güçlendirme eğiliminden başka bir şey değildir. Evet, insan soyu olarak böyle bir yönelimimiz var, fakat çeşitli manipülasyonlarla bedenimizin tek hâkimi olduğumuz ve onu kendimiz için kullandığımız pek söylenemez. Her şey günümüz modasına uygun bir yaşamın ihtiyaçları için…
Ancak insanın dışındaki doğada yaşam hiç de böyle değildir. Örneğin, dışarıda fırtına kendinden başka bir şey olmaya yeltenmiyor, deniz de öyle, balıklar da, ağaçlar da, milyarlarca diğer canlı türü de. Hiçbiri mutlu olmak için kendi durumundan başka bir duruma özenmiyor, yeltenmiyor. İnsanın sahip olma ve sahip olduğunu yönetme arzusu onu doğanın diğer varlıklarından ayırıyor. Tabii bir şeye sahip olmak söz konusu olduğunda sosyal sorunlar çıkıyor ortaya. Çıkarına uygun çözüm önerileri keşfediliyor. İşte çıkara uygun bu çözüm önerilerine “ideoloji” deniyor. Ama hâlâ en geniş kesimler ve onların entelijensiyası şu basit gerçeği anlayamadı: Toplumsal sorunlar, ideolojilerle çözülemez. İdeolojiler sorunlardan beslenir; sorunlar da ideolojilere ihtiyaç duyduğu “yakıtı” verir; bu kısır döngü sürgit devam eder…
Çözüm şu olabilir: İnsan/birey olarak kendimizden başka bir şey olmaya yeltenmeden akıl ve doğa ilişkisini yeniden kurmak…
Zira bugün insanın yaptığı her şey doğaya/doğasına aykırı; kendini yiyip bitiren pratikten başka bir şey değil. Stao düşüncesinde doğa ile akıl aynı anlama gelir. O nedenle doğaya aykırı olan, doğal olmayan şey, insan aklının yasasına uymaktır. Çünkü gerçek erdem, doğa yasasının, aklın yasasında karşılığını bulmasında yatar. Doğaya ve böylesi bir akla uygun bir yaşam sürmek insanın ödevi olmalıdır. Temel olan doğanın ahlâkıdır. İnsanın kendi çıkarı -diğer türlerin/ötekinin aleyhine olacak bir biçimde- için icat ettiği ideolojilerin ahlâkı değil. O vakit özgürlük, daha çok şeyi tüketme özgürlüğünden, kendi bireysel varlığımızı güçlendirmeye hizmet eden bir şey olacaktır.
